KEEP JARDEN JEWISH BOOKSHOP ALIVE
Donation protected
[Polski tekst poniżej]
Help save the Jarden Jewish Bookshop with a donation today. With your help, we can keep the doors of this venerable institution open. The Jarden Bookshop has been an anchor of Jewish heritage revival and community vitality in Kazimierz, Kraków’s historic Jewish quarter. Our goal is to raise USD $10,000 ($14,000 CAD) to cover the bookshop’s rent and emergency basic income over the next 12 months while they work to develop their online sales and distribution capability during COVID-19. If we pull together, we can stop one of the pillars of Jewish cultural resurgence in Poland from disappearing.
***Note about currency: YOUR DONATIONS ARE BEING RECEIVED IN CANADIAN DOLLARS. PLEASE GIVE ACCORDINGLY: $140 CAD = $100 USD; $70 CAD = $50 USD, $35 CAD = $25 USD, etc.). The goal is $10,000 USD, but the Go Fund Me page is receiving in Canadian Dollars, so we need to get to $14,000 CAD.
***
A Message from Erica Lehrer, Professor of History, Concordia University, Montreal, and author of Jewish Poland Revisited: Heritage Tourism in Unquiet Places:
“A good little bookstore…is a laboratory for our coming together.” - Ross Gay
It can be said that post-Communist Jewish life began to reemerge in the city of Kraków, Poland, in a bookshop.
When the Polish People’s Republic fell in 1989, the city’s medieval Jewish quarter of Kazimierz was still a run-down neighborhood and empty of Jews. They had been expelled from this district, concentrated in the Kraków ghetto, worked to death in the Płaszów forced labor camp, and murdered in the Bełżec death camp. Their story was silenced by the authoritarian postwar Communist regime. When the few remaining or returning Jews began to show tentative interest in the neighborhood in the late 1980s and early 1990s, they were met by a handful of non-Jewish allies, including Zdzisław Leś. Determined to play a role in preserving the quarter’s rich heritage, Zdzisław, soon joined by his future wife, Lucyna, opened the country’s first postwar Jewish bookshop, Jarden.
One of the first Jewish cultural spaces in newly democratic Poland, Jarden quickly turned into much more than a bookshop: it became an institution. Jarden served as a safe haven for still-closeted Jews who needed a place to explore their identities at a time when the broader urban environment was not yet welcoming. When there was no place else to "land" in the marginalized quarter, the bookshop provided a rare point of orientation for regional or foreign visitors looking for tourist information, genealogical guidance, an ear to tell a life story to, sometimes a shoulder to cry on.
Many met new friends – often even the first Pole or Jew they had ever spoken to – there. Jarden served as the de facto textbook source for students and scholars of the emerging discipline of Jewish Studies; many a master’s thesis was shaped under Zdzisław’s and Lucyna’s tutelage. Artists and filmmakers stored their equipment there while surveying the neighborhood for picturesque angles and interview subjects. Zdzisław and Lucyna offered – and still offer – whatever their patrons need: a chair and the day’s newspaper for a local denizen, a band-aid or doctor’s referral for a young backpacker, even a makeshift space for Hasidic pilgrims to pray. Almost 30 years later, the bookshop remains a cornerstone of the community, with its books, tourist services, good humour, and endless wise counsel.
Lucyna Leś wrote to me recently, saying that “during all these years spent in Kazimierz, we got a lot of joy from the international contacts that came to us through the bookshop. It gave us a great deal of satisfaction to be useful to our visitors. We have always felt proud of the successes of all our friends, and we are pleased to have done a small part in supporting them.”
The Jarden Jewish bookshop, a shoestring operation, will not survive the COVID-19 crisis and its aftermath without our help. The Polish state has agreed to defer their insurance for the next three months, but with no income during this crisis, the bookshop simply cannot survive. They cannot continue to pay their monthly rent (2000 PLN / $480 USD) and will be forced to close for good. Our goal is to raise $10,000 USD ($14,000 CAD) to cover rent and emergency basic income for 12 months, which would take them through the present period of closure and the downturn in tourism and business in the months that follow, so that they can keep their doors open long enough for business to pick up again in spring 2021.
Independent bookstores have been in crisis for some time, and COVID-19 may hasten the death-knell for many. Such stores are crucial civic spaces. They keep people coming together around new ideas, to experience each other, and to sustain conversations across difference. They give a city a shared “common room” where folks can sit and chat. The Jarden Bookshop has played this role in a truly iconic fashion, and the city of Kraków - along with individuals interested in Poland’s Jewish heritage who pass through it each year - will dearly need this soulful, authentic, personable space when the city comes back to life once again.
There are many people in dire need in the current crisis. But just as we help with medical and personal emergencies, to prepare for the future we want once the pandemic has passed, we must also protect the institutions that will sustain our communities. Let those of us who care about Poland’s fragile Jewish heritage, and about the heroic individuals who act as keepers of this cultural memory, lend them a hand so they may continue their work. Your small donation will help make this possible.
Please support the Jarden Jewish bookshop with your gift. And add a few words below about what the Jarden Jewish bookshop, Poland’s Jewish heritage, and independent bookstores mean to you.
[Note: Poland is not a country supported by Go Fund Me, so donations will go to Dr. Erica Lehrer, who will transfer the funds to the Jarden Jewish Bookshop as soon as the campaign concludes. Go Fund Me charges 2.9% of the total intake + $0.30 per donation. There will also be wire transfer and currency exchange fees associated with moving the funds from Dr. Lehrer's Canadian bank to Poland. The total amount gifted to the Jarden Bookshop will reflect the withdrawal of these fees from the total intake.]
***
Zdzisław, Lucyna, and Eryka Leś talk about their bookshop:
Professor Erica Lehrer talks about the Jarden Bookshop:
Wspomóż dziś żydowską księgarnię Jarden. Z twoją pomocą, drzwi do tego niesamowitego miejsca wciąż będą mogły pozostać otwarte. Od 28 lat Jarden pełni rolę ostoji dla życia żydowskiej społeczności i odrodzenia jej prawdziwej kultury na Kazmierzu, historycznej dzielnicy Krakowa. Nasz cel to uzbieranie 10,000$ USD na pokrycie czynszu oraz minimalnego dochodu księgarni przez najbliższe 12 miesięcy w czasie gdy właściciele będą pracować nad rozwojem dystrybucji i sprzedaży online podczas pandemii COVID-19.
***
Prośba od Eryki Lehrer, Profesor Historii na Uniwersytecie Concordia w Montrealu, autorki książki Jewish Poland Revisited: Heritage Tourism in Unquiet Places:
“Malutka księgarnia…to laboratorium naszego zjednoczenia.” - Ross Gay
Można powiedzieć, w czasach pokomunistycznych żydowskie życie odrodziło się w Krakowie między innymi dzięki tej księgarni.
Po upadku PRLu w 1989 roku żydowska dzielnica Kazimierz była zaniedbana i pozbawiona śladów dawnego życia. Przedwojenni mieszkańcy zostali zamordowani w czasie Holocaustu. W czasach powojennych ich historia była przemilczana. Kiedy nieliczni ocaleni odwiedzili z końcem lat 80 i początkiem 90 Krakowski Kazimierz niespodziewanie napotkali kilku nieżydowskich pasjonatów, a wśród nich – Zdzisława Lesia. Pragnący uczestniczyć w odbudowie i zachowaniu pamięci o tym niezwykłym miejscu niedługo później Zdzisław, wraz ze swoją żoną, otworzyli pierwszą powojenną żydowską księgarnię – „Jarden”.
Wkrótce Jarden przeistoczył się w coś więcej niż księgarnia; stał się bowiem pierwszą żydowską przestrzenią kulturalną w nowej Polsce. Już wtedy oferował swojskie miejsce dla osób odkrywających swoją tożsamość w czasach, gdy środowisko nie okazywało się być jeszcze przyjazne. Kiedy nie funkcjonowały jeszcze inne miejsca, księgarnia była tą przystanią gdzie każdy mógł otrzymać informacje, wsparcie w poszukiwaniach genealogicznych, gdzie zawsze był ktoś chętny do wysłuchania ich historii, czasem nawet podsunął również ramię w które można było się wypłakać.
Wielu znalazło tutaj nowych przyjaciół, często był to pierwszy Polak lub Żyd z którym się tutaj rozmawiało. Jarden oferował de facto podręcznikową wiedzę dla studentów i naukowców z różnych dziedzin studiów żydowskich która później zaowocowała wieloma pracami naukowymi. Artyści i filmowcy przyjeżdżający do Krakowa aby przedstawić rodzące się żydowskie życie zawsze mogli liczyć tu na pomoc. Zdzisław i Lucyna oferowali – i wciąż oferują – życzliwą dłoń każdemu kto tego potrzebował, nieważne czy w sprawach małych czy dużych. Trzydzieści lat później Jarden wciąż pozostaje przyjaznym kątem dla społeczności wraz ze swoimi książkami, usługami turystycznymi, humorem i nie mającymi końca dobrymi radami.
Lucyna napisała do mnie ostatnio, że w czasie tych lat spędzonych na Kazimierzu czerpali ze Zdzisławem wiele radości z kontaktów z osobami, które odwiedziły księgarnię. Bycie pomocnym dla tych ludzi dawalo im bardzo wiele satysfakcji. Zawsze pozostają dumni z sukcesów jakie odnoszą ich znajomi i przyjaciele , cieszą się, że mogli im pomóc choćby w maleńkiej części.
Żydowska księgarnia Jarden nie przetrwa pandemii COVID-19 bez naszej pomocy. Polski rząd zaoferował pomoc w pokryciu składek ZUS na 3 miesiące, jednak bez przychodu w trakcie kryzysu, biznes zwyczajnie nie przetrwa. Nie będą w stanie pokryć czynszu (2000zł / 480$ USD) miesięcznie i będą zmuszeni zakończyć działalność. Naszym celem jest zebranie 10,000$ USD by zapewnić sumę potrzebną do zapłaty czynszu i pokrycia podstawowego przychodu na najbliższe 12 miesięcy, co pozwoli przetrwać obecny czas i utrzymać drzwi księgarni otwarte do czasu gdy gospodarka ponownie odżyje.
Kryzys dotyka niezależne księgarnie już od jakiegoś czasu, a pandemia COVID-19 może przyczynić się do upadku wielu z nich. Sklepy jak te są kluczowe dla przestrzeni publicznej. Sprawiają, że ludzie gromadzą się wokół nowych idei, doświadczają siebie nawzajem i podtrzymują konwersacje pomimo wzajemnych różnic. Tworzą w mieście strefę gdzie każdy może przyjść, usiąść i pogawędzić. Księgarnia Jarden spełniała tę rolę w naprawdę adekwatny sposób, a miasto Kraków – razem z tymi zainteresowanymi żydowskim dziedzictwem, którzy każdego roku przychodzili tutaj – będzie potrzebowało tego wyjątkowego, autentycznego miejsca, gdy znowu zacznie tętnić życiem.
Wielu ludzi potrzebuje w tej chwili pomocy, ale tak jak pomagamy w nagłych przypadkach medycznych i osobistych by przygotować się na sytuację, którą chcemy stworzyć po epidemii musimy chronić także instytucje kulturowe ważne dla naszej społeczności. Niech ci z nas, którym zależy na żydowskim dziedzictwie i na tych, którzy pielęgnują pamięć o nim pomogą im kontynuować ich działalność. Twój mały datek uczyni to możliwym.
Wesprzyj księgarnię Jarden już dziś. Napisz proszę także kilka słów poniżej co Jarden, żydowskie dziedzictwo w Polsce i niezależne księgarnie, znaczą dla ciebie.
[*Polska nie jest krajem wspieranym przez Go Fund Me, więc darowizny będą przekazywane na konto Dr Eryki Lehrer, która przekaże zebrane fundusze Żydowskiej Ksiegarni Jarden zaraz po zakończeniu kampani. Go Fund Me pobiera 2,9% całkowitej zebranej kwoty + 0,30 USD od każdej
darowizny. Dalsze koszty to opłaty bankowe za przelew z konta Dr. Lehrer na konto Księgarni Jarden oraz przewalutowanie środków . Całkowita kwota przekazana Księgarni Jarden będzie pomniejszona o wyżej wspomniane koszty.]
Help save the Jarden Jewish Bookshop with a donation today. With your help, we can keep the doors of this venerable institution open. The Jarden Bookshop has been an anchor of Jewish heritage revival and community vitality in Kazimierz, Kraków’s historic Jewish quarter. Our goal is to raise USD $10,000 ($14,000 CAD) to cover the bookshop’s rent and emergency basic income over the next 12 months while they work to develop their online sales and distribution capability during COVID-19. If we pull together, we can stop one of the pillars of Jewish cultural resurgence in Poland from disappearing.
***Note about currency: YOUR DONATIONS ARE BEING RECEIVED IN CANADIAN DOLLARS. PLEASE GIVE ACCORDINGLY: $140 CAD = $100 USD; $70 CAD = $50 USD, $35 CAD = $25 USD, etc.). The goal is $10,000 USD, but the Go Fund Me page is receiving in Canadian Dollars, so we need to get to $14,000 CAD.
***
A Message from Erica Lehrer, Professor of History, Concordia University, Montreal, and author of Jewish Poland Revisited: Heritage Tourism in Unquiet Places:
“A good little bookstore…is a laboratory for our coming together.” - Ross Gay
It can be said that post-Communist Jewish life began to reemerge in the city of Kraków, Poland, in a bookshop.
When the Polish People’s Republic fell in 1989, the city’s medieval Jewish quarter of Kazimierz was still a run-down neighborhood and empty of Jews. They had been expelled from this district, concentrated in the Kraków ghetto, worked to death in the Płaszów forced labor camp, and murdered in the Bełżec death camp. Their story was silenced by the authoritarian postwar Communist regime. When the few remaining or returning Jews began to show tentative interest in the neighborhood in the late 1980s and early 1990s, they were met by a handful of non-Jewish allies, including Zdzisław Leś. Determined to play a role in preserving the quarter’s rich heritage, Zdzisław, soon joined by his future wife, Lucyna, opened the country’s first postwar Jewish bookshop, Jarden.
One of the first Jewish cultural spaces in newly democratic Poland, Jarden quickly turned into much more than a bookshop: it became an institution. Jarden served as a safe haven for still-closeted Jews who needed a place to explore their identities at a time when the broader urban environment was not yet welcoming. When there was no place else to "land" in the marginalized quarter, the bookshop provided a rare point of orientation for regional or foreign visitors looking for tourist information, genealogical guidance, an ear to tell a life story to, sometimes a shoulder to cry on.
Many met new friends – often even the first Pole or Jew they had ever spoken to – there. Jarden served as the de facto textbook source for students and scholars of the emerging discipline of Jewish Studies; many a master’s thesis was shaped under Zdzisław’s and Lucyna’s tutelage. Artists and filmmakers stored their equipment there while surveying the neighborhood for picturesque angles and interview subjects. Zdzisław and Lucyna offered – and still offer – whatever their patrons need: a chair and the day’s newspaper for a local denizen, a band-aid or doctor’s referral for a young backpacker, even a makeshift space for Hasidic pilgrims to pray. Almost 30 years later, the bookshop remains a cornerstone of the community, with its books, tourist services, good humour, and endless wise counsel.
Lucyna Leś wrote to me recently, saying that “during all these years spent in Kazimierz, we got a lot of joy from the international contacts that came to us through the bookshop. It gave us a great deal of satisfaction to be useful to our visitors. We have always felt proud of the successes of all our friends, and we are pleased to have done a small part in supporting them.”
The Jarden Jewish bookshop, a shoestring operation, will not survive the COVID-19 crisis and its aftermath without our help. The Polish state has agreed to defer their insurance for the next three months, but with no income during this crisis, the bookshop simply cannot survive. They cannot continue to pay their monthly rent (2000 PLN / $480 USD) and will be forced to close for good. Our goal is to raise $10,000 USD ($14,000 CAD) to cover rent and emergency basic income for 12 months, which would take them through the present period of closure and the downturn in tourism and business in the months that follow, so that they can keep their doors open long enough for business to pick up again in spring 2021.
Independent bookstores have been in crisis for some time, and COVID-19 may hasten the death-knell for many. Such stores are crucial civic spaces. They keep people coming together around new ideas, to experience each other, and to sustain conversations across difference. They give a city a shared “common room” where folks can sit and chat. The Jarden Bookshop has played this role in a truly iconic fashion, and the city of Kraków - along with individuals interested in Poland’s Jewish heritage who pass through it each year - will dearly need this soulful, authentic, personable space when the city comes back to life once again.
There are many people in dire need in the current crisis. But just as we help with medical and personal emergencies, to prepare for the future we want once the pandemic has passed, we must also protect the institutions that will sustain our communities. Let those of us who care about Poland’s fragile Jewish heritage, and about the heroic individuals who act as keepers of this cultural memory, lend them a hand so they may continue their work. Your small donation will help make this possible.
Please support the Jarden Jewish bookshop with your gift. And add a few words below about what the Jarden Jewish bookshop, Poland’s Jewish heritage, and independent bookstores mean to you.
[Note: Poland is not a country supported by Go Fund Me, so donations will go to Dr. Erica Lehrer, who will transfer the funds to the Jarden Jewish Bookshop as soon as the campaign concludes. Go Fund Me charges 2.9% of the total intake + $0.30 per donation. There will also be wire transfer and currency exchange fees associated with moving the funds from Dr. Lehrer's Canadian bank to Poland. The total amount gifted to the Jarden Bookshop will reflect the withdrawal of these fees from the total intake.]
***
Zdzisław, Lucyna, and Eryka Leś talk about their bookshop:
Professor Erica Lehrer talks about the Jarden Bookshop:
Wspomóż dziś żydowską księgarnię Jarden. Z twoją pomocą, drzwi do tego niesamowitego miejsca wciąż będą mogły pozostać otwarte. Od 28 lat Jarden pełni rolę ostoji dla życia żydowskiej społeczności i odrodzenia jej prawdziwej kultury na Kazmierzu, historycznej dzielnicy Krakowa. Nasz cel to uzbieranie 10,000$ USD na pokrycie czynszu oraz minimalnego dochodu księgarni przez najbliższe 12 miesięcy w czasie gdy właściciele będą pracować nad rozwojem dystrybucji i sprzedaży online podczas pandemii COVID-19.
***
Prośba od Eryki Lehrer, Profesor Historii na Uniwersytecie Concordia w Montrealu, autorki książki Jewish Poland Revisited: Heritage Tourism in Unquiet Places:
“Malutka księgarnia…to laboratorium naszego zjednoczenia.” - Ross Gay
Można powiedzieć, w czasach pokomunistycznych żydowskie życie odrodziło się w Krakowie między innymi dzięki tej księgarni.
Po upadku PRLu w 1989 roku żydowska dzielnica Kazimierz była zaniedbana i pozbawiona śladów dawnego życia. Przedwojenni mieszkańcy zostali zamordowani w czasie Holocaustu. W czasach powojennych ich historia była przemilczana. Kiedy nieliczni ocaleni odwiedzili z końcem lat 80 i początkiem 90 Krakowski Kazimierz niespodziewanie napotkali kilku nieżydowskich pasjonatów, a wśród nich – Zdzisława Lesia. Pragnący uczestniczyć w odbudowie i zachowaniu pamięci o tym niezwykłym miejscu niedługo później Zdzisław, wraz ze swoją żoną, otworzyli pierwszą powojenną żydowską księgarnię – „Jarden”.
Wkrótce Jarden przeistoczył się w coś więcej niż księgarnia; stał się bowiem pierwszą żydowską przestrzenią kulturalną w nowej Polsce. Już wtedy oferował swojskie miejsce dla osób odkrywających swoją tożsamość w czasach, gdy środowisko nie okazywało się być jeszcze przyjazne. Kiedy nie funkcjonowały jeszcze inne miejsca, księgarnia była tą przystanią gdzie każdy mógł otrzymać informacje, wsparcie w poszukiwaniach genealogicznych, gdzie zawsze był ktoś chętny do wysłuchania ich historii, czasem nawet podsunął również ramię w które można było się wypłakać.
Wielu znalazło tutaj nowych przyjaciół, często był to pierwszy Polak lub Żyd z którym się tutaj rozmawiało. Jarden oferował de facto podręcznikową wiedzę dla studentów i naukowców z różnych dziedzin studiów żydowskich która później zaowocowała wieloma pracami naukowymi. Artyści i filmowcy przyjeżdżający do Krakowa aby przedstawić rodzące się żydowskie życie zawsze mogli liczyć tu na pomoc. Zdzisław i Lucyna oferowali – i wciąż oferują – życzliwą dłoń każdemu kto tego potrzebował, nieważne czy w sprawach małych czy dużych. Trzydzieści lat później Jarden wciąż pozostaje przyjaznym kątem dla społeczności wraz ze swoimi książkami, usługami turystycznymi, humorem i nie mającymi końca dobrymi radami.
Lucyna napisała do mnie ostatnio, że w czasie tych lat spędzonych na Kazimierzu czerpali ze Zdzisławem wiele radości z kontaktów z osobami, które odwiedziły księgarnię. Bycie pomocnym dla tych ludzi dawalo im bardzo wiele satysfakcji. Zawsze pozostają dumni z sukcesów jakie odnoszą ich znajomi i przyjaciele , cieszą się, że mogli im pomóc choćby w maleńkiej części.
Żydowska księgarnia Jarden nie przetrwa pandemii COVID-19 bez naszej pomocy. Polski rząd zaoferował pomoc w pokryciu składek ZUS na 3 miesiące, jednak bez przychodu w trakcie kryzysu, biznes zwyczajnie nie przetrwa. Nie będą w stanie pokryć czynszu (2000zł / 480$ USD) miesięcznie i będą zmuszeni zakończyć działalność. Naszym celem jest zebranie 10,000$ USD by zapewnić sumę potrzebną do zapłaty czynszu i pokrycia podstawowego przychodu na najbliższe 12 miesięcy, co pozwoli przetrwać obecny czas i utrzymać drzwi księgarni otwarte do czasu gdy gospodarka ponownie odżyje.
Kryzys dotyka niezależne księgarnie już od jakiegoś czasu, a pandemia COVID-19 może przyczynić się do upadku wielu z nich. Sklepy jak te są kluczowe dla przestrzeni publicznej. Sprawiają, że ludzie gromadzą się wokół nowych idei, doświadczają siebie nawzajem i podtrzymują konwersacje pomimo wzajemnych różnic. Tworzą w mieście strefę gdzie każdy może przyjść, usiąść i pogawędzić. Księgarnia Jarden spełniała tę rolę w naprawdę adekwatny sposób, a miasto Kraków – razem z tymi zainteresowanymi żydowskim dziedzictwem, którzy każdego roku przychodzili tutaj – będzie potrzebowało tego wyjątkowego, autentycznego miejsca, gdy znowu zacznie tętnić życiem.
Wielu ludzi potrzebuje w tej chwili pomocy, ale tak jak pomagamy w nagłych przypadkach medycznych i osobistych by przygotować się na sytuację, którą chcemy stworzyć po epidemii musimy chronić także instytucje kulturowe ważne dla naszej społeczności. Niech ci z nas, którym zależy na żydowskim dziedzictwie i na tych, którzy pielęgnują pamięć o nim pomogą im kontynuować ich działalność. Twój mały datek uczyni to możliwym.
Wesprzyj księgarnię Jarden już dziś. Napisz proszę także kilka słów poniżej co Jarden, żydowskie dziedzictwo w Polsce i niezależne księgarnie, znaczą dla ciebie.
[*Polska nie jest krajem wspieranym przez Go Fund Me, więc darowizny będą przekazywane na konto Dr Eryki Lehrer, która przekaże zebrane fundusze Żydowskiej Ksiegarni Jarden zaraz po zakończeniu kampani. Go Fund Me pobiera 2,9% całkowitej zebranej kwoty + 0,30 USD od każdej
darowizny. Dalsze koszty to opłaty bankowe za przelew z konta Dr. Lehrer na konto Księgarni Jarden oraz przewalutowanie środków . Całkowita kwota przekazana Księgarni Jarden będzie pomniejszona o wyżej wspomniane koszty.]
Organizer
Erica Lehrer
Organizer
Montreal, QC