Rechten en Ondersteuning bij een Laag Inkomen: Een Uitgebreide Gids

Wat doe je als je door weinig inkomen jouw rekeningen niet meer kunt betalen? Vermijd je dan mogelijk belangrijke zorg? Bespaar je energie door het aantrekken van een extra trui? Of sla jij je ontbijt over, zodat je kinderen wel kunnen eten? Het klinkt misschien heftig, maar voor steeds meer mensen in Nederland is het de dagelijkse realiteit.

Bovendien valt het niet mee om de weg te vinden in het doolhof aan regels. Want waar heb je recht op als je een laag inkomen hebt? Of zijn er fondsen voor mensen met weinig inkomen? Dat wil zelfs nog wel eens verschillen per gemeente waar je woont. In deze uitgebreide gids lees je waar jij recht op hebt en waar je uit andere fondsen aanvullende ondersteuning kunt krijgen bij een laag inkomen.

Definitie van Laag Inkomen

Nederland behoort weliswaar tot de rijkste landen van Europa, maar ook hier is armoede. Vaak is het echter niet zo zichtbaar. Want heb jij het door als mensen geen uitstapjes meer maken? Of dat kinderen geen lid zijn van een sportvereniging? Simpelweg omdat er geen geld voor is? Meestal niet.

Maar wanneer spreek je nu eigenlijk van een laag inkomen? Dat is een goede vraag. Voor een alleenstaande ligt deze grens van het CBS in 2021 op 1.130 euro per maand. Voor een stel komt dat neer op 1.590 euro. Met twee kinderen onder de 18 komt dat voor een éénoudergezin op 1.720 euro, terwijl het bij een stel ligt op 2.170 euro.

Om je een idee te geven over de omvang in Nederland volgens hierna nog wat statistieken. Volgens het CBS moeten er in 2023 zo’n 388.000 mensen rondkomen van een bijstandsuitkering. En maar liefst  825.000 Nederlanders leven onder de armoedegrens. Denk daarbij dan aan bijstandsontvangers of werkende mensen met een laag betaalde baan. ZZP’ers zijn trouwens vaak ook kwetsbaar, omdat ze geen recht hebben op een werkloosheidsuitkering.

Toeslagen aanvragen

De eerste hulplijn bij een laag inkomen is natuurlijk de Rijksoverheid. Deze biedt mensen met weinig inkomen steun in de vorm van verschillende toeslagen. De overheid kijkt daarbij niet naar de lage inkomensgrens, maar naar andere factoren. Als je dus boven die lage inkomensgrens zit, kan het toch de moeite waard zijn om regelmatig na te gaan of je hier recht op hebt.

De huurtoeslag

Met de huurtoeslag biedt de overheid een bijdrage aan je huurkosten. Mits je huurder bent van een zelfstandige woonruimte. Om hiervoor in aanmerking te komen, mag je niet teveel verdienen. Hoe hoog dat bedrag precies is, hangt af van je huur, leeftijd en samenstelling van je gezin.

Toch kan niet iedereen die huurt, daadwerkelijk huurtoeslag krijgen. De huur mag namelijk niet te hoog, maar ook niet al te laag zijn. Zo mag de huur in 2024 niet hoger zijn dan € 879,66. Wanneer alle bewoners jonger zijn dan 23 jaar, dan geldt een lagere grens. Tot slot wordt er ook gekeken naar factoren zoals spaargeld. 

Het kindgebonden budget

Naast de kinderbijslag kunnen ouders een extra bijdrage in de kosten van kinderen tot 18 jaar krijgen. Voorwaarde hiervoor is dat het inkomen en vermogen niet te hoog is. Hoe hoog dat inkomen mag zijn, hangt af van het aantal kinderen. Alleenstaande ouders krijgen vaak nog een extra bedrag.

Het is een toeslag die vaak vergeten wordt. Vooral wanneer men geen andere toeslagen ontvangt. Maar in 2024 kunnen meer mensen kindgebonden budget krijgen. Ook mensen met een wat hoger inkomen. Het loont dus zeker om een proefberekening hiervoor te maken op de website van de Belastingdienst.  

De zorgtoeslag

Sinds 2006 zijn Nederlanders vanaf 18 jaar verplicht een basisverzekering af te sluiten om zich te verzekeren voor zorg uit het basispakket. Het gaat dan om onder andere de huisarts, het ziekenhuis en de apotheek. Door stijgende kosten in de zorg is deze verzekering sindsdien echter steeds duurder geworden. Met de zorgtoeslag levert de overheid een bijdrage in de kosten.

Of je zorgtoeslag krijgt en hoeveel dat precies is, hangt onder meer af van je inkomen en dat van je eventuele toeslagpartner. In 2024 kun je recht hebben op zorgtoeslag als je jaarinkomen niet boven de € 37.496,- komt. Wanneer je een toeslagpartner hebt, dan mag het inkomen van jullie beiden samen niet meer zijn dan € 47.368,-.

De kinderopvangtoeslag

Werk wordt vaak gezien als de oplossing om meer te verdienen, maar dan moet dit uiteraard wel mogelijk zijn. Om deze reden is de kinderopvangtoeslag in het leven geroepen. Om een bijdrage te leveren aan de kosten van opvang voor je kind.

De hoogte van deze toeslag is ook weer afhankelijk van je inkomen. Heb je een toeslagpartner, dan geldt daarbij tevens de regel dat jullie beiden moeten werken. Goed om te weten; je hoeft daarvoor niet per se een vaste baan te hebben. Ook als ZZP’er of flexwerker kun je recht hebben op kinderopvangtoeslag.

Ondersteuning van je gemeente

Veel taken zijn in 2015 overgedragen vanuit de Rijksoverheid naar de gemeenten. Zo zijn gemeenten nu verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en de zorg voor langdurig zieken en ouderen. Daardoor kunnen inwoners met ingewikkelde situaties terecht bij één aanspreekpunt.

De algemene bijstand

Je hebt recht op een bijstandsuitkering wanneer je weinig inkomen of eigen vermogen hebt om van te leven. De gemeente bepaalt of je hier recht op hebt en kijkt daarvoor onder andere naar de samenstelling van je huishouden.

Vanuit de bijstand wordt je inkomen aangevuld tot de bijstandsnorm die voor jou geldt. Ben je gehuwd of samenwonend en heb je een leeftijd tussen 21 jaar en AOW leeftijd, dan is deze 100% van het netto minimumloon voor jullie samen. Ben je alleenstaand, dan krijg je meer. Namelijk 70% procent van het minimumloon.

Hoe en waar vraag ik de bijzondere bijstand aan?

Naast de algemene bijstandsuitkering bestaat er ook nog een regeling voor bijzondere bijstand. Deze is bedoeld voor bijzondere kosten die wel noodzakelijk zijn, maar niet via een andere regeling vergoed worden. Dit kan bijvoorbeeld gaan om kosten die je maakt vanwege een ziekte, echtscheiding of geboorte.

Wanneer je met zulke kosten te maken krijgen en ze niet kan betalen van je uitkering of loon, dan kun je bijzondere bijstand aanvragen bij je gemeente. Deze kijkt naar je inkomen en je vermogen om te zien of je hiervoor in aanmerking komt.

De individuele inkomenstoeslag

Moet je langdurig rondkomen van een minimuminkomen zonder zicht te hebben op een hoger inkomen? Dan kom je misschien wel in aanmerking voor de individuele inkomenstoeslag. Dit is een jaarlijkse toeslag bovenop eventuele andere uitkeringen en toeslagen.

De gemeente bepaalt hoe hoog je inkomen mag zijn om recht te hebben op deze toeslag. Daarnaast bepalen zij na hoeveel jaar je hier recht op krijgt en hoe hoog deze toeslag dan wordt. Ook wanneer je een laag inkomen hebt uit betaald werk, dan kun je hier mogelijk aanspraak op maken. Vraag dus zeker na bij je gemeente wat er in jouw situatie mogelijk is.

Wat doe ik als mijn bijstandsaanvraag wordt afgewezen?

De gemeente bepaalt of je recht hebt op enige vorm van bijstand. Zij kunnen een aanvraag dus ook afwijzen. Binnen zes weken moet je bezwaar indienen. Vaak is het ook verstandig om weer een nieuwe aanvraag in te dienen. Vooral wanneer de aanvraag buiten behandeling is gesteld door het niet tijdig aanleveren van alle gegevens.

Heb je een eigen huis, dan wordt dat gezien als vermogen en kan de gemeente een bijstandsaanvraag afwijzen. Daarvoor kijken ze naar de overwaarde. In 2024 moet de overwaarde zeker lager zijn dan € 64.100,-. Wanneer deze hoger is, dan kan de gemeente bepalen dat je toch recht heb op bijstand. In dat geval ontvang je de bijstand echter als lening.

Andere redenen om een bijstandsaanvraag af te wijzen zijn bijvoorbeeld het inkomen van de partner, eigen neveninkomsten of het niet voldoen aan de inlichtingenplicht. Toch wil dat niet altijd zeggen dat deze motivering klopt. Dan kan het de moeite waard zijn om bezwaar te maken via een bezwaarschrift.

Hoe crowdfunding een laag inkomen kan ondersteunen

Hiervoor hebben we beschreven welke hulpmiddelen er vanuit de Rijksoverheid en gemeente geboden worden bij een laag inkomen. Toch hebben zij ook strenge eisen en vaak lange aanmeldprocedures, waardoor je mogelijk te lang moet wachten voor je iets ontvangt.

Wanneer je snel hulp nodig hebt, dan kan crowdfunding dat wel bieden. Wellicht voelt het nog aan als een barrière, maar dat is absoluut niet nodig. Het is niet erg om te vragen om hulp wanneer je het nodig hebt. Zeker niet als je er zelf niet meer uit komt.

Een belangrijke eerste tip voor een succesvolle campagne is het stellen van een realistisch, haalbaar doel. Dus heb je ineens een onverwachte rekening die je niet kunt betalen, dan is dat een heel tastbaar doel. Kom je op langere termijn tekorten door bijvoorbeeld ziektekosten, dan kun je uiteraard ook een doneeractie opstarten. Meer tips voor het opstarten van een geslaagde campagne vind je hier.

Succesvolle crowdfundingcampagnes voor lage inkomens

•  Susanne organiseerde met succes een crowdfundingscampagne voor Renate en Jeroen. Zij zijn erkend slachtoffer van de toeslagenproblematiek, maar dreigen nu samen met hun drie kinderen dakloos te raken door een betalingsachterstand bij de woningcorporatie. Dankzij deze campagne kunnen zij nu de achterstanden weer inlopen.
•  Alleenstaande moeder Mendy draagt de volledige zorg voor haar zoontje Mees, die door een genafwijking 24/7 toezicht nodig heeft. Ondertussen leeft zij zelf van een bijstandsuitkering. Toch wil ze er niet aan denken om hem uit huis te plaatsen en daarom maakte ze via GoFundMe een inzamelingsactie aan om geld in te zamelen voor een aangepaste slaap- en badkamer.
•  #TwitterHelpt, nog zo’n mooie inzamelingsactie van Susanne. Een fonds voor mensen met weinig inkomen. Zij zag hoe mensen geraakt worden door de snel stijgende kosten van energie en boodschappen. Alhoewel de actie begon met het samenstellen van voedselpakketten, is deze actie steeds verder gegroeid. Toch groeit de vraag om hulp nog steeds harder dan het aanbod en heeft ze inmiddels een stichting opgericht, waarbij je haar via deze actie financieel kunt steunen.